J. Spyra
       II wojna światowa była czasem wielkich tragedii mieszkańców Cieszyna, ale samo miasto niewiele ucierpiało. Stosunkowo szybko najważniejsze instytucje i urzędy zaczęły normalnie funkcjonować. Rządy objęli jednak przedstawiciele nowej, komunistycznej władzy, którzy stopniowo wyeliminowali zwolenników innych opcji politycznych. Odtąd na czele miasta stała Miejska Rada Narodowa. Zakazano działalności innych partii i stowarzyszeń, wyznania zostały ograniczone wyłącznie do spraw wiary, większość kościelnego majątku została zarekwirowana albo przekazana organizacjom prokomunistycznym. Osoby uważające się za Niemców albo opuściły Cieszyn, albo zostały do tego zmuszone, miasto stało się jednolite pod względem narodowym. W obręb miasta włączono kolejne miejscowości: Krasną, Mnisztwo, Boguszowice, Marklowice. Rozwój demograficzny nie był jednak imponujący: w 1950 r. Cieszyn liczył 19,5 tysiąca mieszkańców, w 1970 r. 23 tysiące.
       Wbrew wiekowym tradycjom nowe władze forsowały rozwój przemysłu ciężkiego. Na bazie znacjonalizowanych przedwojennych prywatnych fabryk powstały największe i najbardziej znane fabryki w Cieszynie: Fabryka Maszyn Elektrycznych „Celma”, Fabryka Narzędzi „Cefana”, Fabryka Sprzętu Elektrogrzejnego „Termika”, Wytwórnia Farb i Lakierów; od podstaw zbudowano Wytwórnię Urządzeń Chłodniczych „FACH”. Upaństwowiono też całą sieć handlową w mieście. Na obrzeżach miasta wzniesiono nowe, duże osiedla mieszkaniowe. Partia komunistyczna oraz ciężki przemysł nie zdominowały jednak społecznego życia Cieszyna, pozostał on miastem, w którym miejscowa inteligencja i mieszczaństwo potrafiło zachować pamięć o dawnych tradycjach. Także po II wojnie światowej Cieszyn pozostał oświatowym centrum regionu, powstały nowe szkoły podstawowe, a przede wszystkim średnie. Reaktywowaną w 1945 r. Wyższą Szkołę Gospodarstwa Wiejskiego w 1950 r. przeniesiono do Olsztyna, dopiero w 1971 r. miasto uzyskało uczelnię wyższą po uruchomieniu cieszyńskiej filii Uniwersytetu Śląskiego. Po demokratycznych przemianach w Polsce w wyborach komunalnych w maju 1990 r. władzę w przywróconej Radzie Miejskiej objął Klub Obywatelski „Solidarność”. Zapoczątkowało to przywracanie lokalnej samorządności i porządkowanie spraw organizmu miejskiego. Po 1990 r. nawiązano także rzeczywistą współpracę w władzami Czeskiego Cieszyna, organizując wiele wspólnych projektów i przedsięwzięć.